• از شش ماهگی به بعد نیاز کودک به انرژی و برخی ریزمغذی ها افزایش می باید و چون شیرمادر تمام نیازهای غذایی او را تأمین نمی کند لازم است علاوه بر شیرمادر (که هنوز غذای اصلی اوست) بخشی از انرژی، پروتئین و املاح مانند “آهن و روی” از طریق غذاهای کمکی تأمین شود.
• غذای کمکی هنگام شروع و در دفعات اوّل ، باید نرم و دارای قوام باشد به طوری که هنگام کج کردن قاشق، به راحتی از آن نریزد.
• بین اضافه کردن مواد غذایی جدید بهتر است دو تا سه روز فاصله گذاشت تا اگر شیر خوار به ماده غذایی خاصی عدم تحمّل و یا حساسیّت نشان داد، نوع آن مشخص شود.
• اگر غذای کمکی زودتر از زمان توصیه شود به دلیل عدم آگاهی و تکامل دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن شیرخوار نه تنها سلامتی او بیشتر به خطر می افتد، بلکه احتمال دارد سبب کاهش وزن کودک هم بشود.
• مقدار غذای کمکی باید از 1 تا 2 قاشق مربا خوری در هر نوبت شروع شود و به تدریج تا پایان 8 ماهگی به نصف لیوان و تا یک سالگی به دو سوم لیوان تا یک لیوان برسد.
• اگر شیر خوار از خوردن غذای کمکی و یا غذای جدید امتناع می کند، مادر نیاید آن را به کلی از برنامه غذایی او حذف نماید بلکه بهتر است هر چند روز یک بار مجدداً آن را تهیّه و به کودک ارائه نماید زیرا مشاهده شده اغلب شیرخواران پس از چندین روز (حتیّ ده یا پانزده بار ) نهایتاً آن غذا را می پذیرند.
• در تهیّه غذای کمکی از شکر، نمک و ادویه تند استفاده نشود.
• غذای تهیّه شده تا دو ساعت، در دمای اتاق قابل نگهداری است و نیازی به داغ کردن مجدّد ندارد (اگر فرنی با شیرمادر تهیّه شده باشد تا دو ساعت و اگر با شیر پاستوریزه تهیّه شده باشد تا یک ساعت قابل نگهداری است).
• نگهداری غذای کمکی در دمای زیر 5 درجه در یخچال، به مدّت 24 ساعت اشکالی ندارد.
• شیرخواران بزرگتر از 8 ماه دوست دارند و اصرار می کنند که با دست خودشان غذا بخورند. بنابراین ضمن غذا دادن به شیرخوار، به او اجازه بدهید که از انگشتانش استفاده کند، به غذا دست بزند و آن را به دهان ببرد.
• شیرخواران را تا 9 ماهگی باید در غذا خوردن کمک کرد. بعد از 9 ماهگی اگر توانستند خودشان غذا بخورند غذا خوردنشان باید با نظارت مادر یا مراقب کودک باشد.

• توصیه می شود تا پایان هشت ماهگی، غذای کمکی بعد از تغذیه با شیرمادر باشد و اگر کودک بعد از غذای کمکی باز هم مایل بود که شیر بخورد اشکالی ندارد.
• از 9 ماهگی به بعد با اینکه عمده انرژی کودک از شیرمادر تأمین می شود ولی اگر کودک مایل بود اول غذا بخورد بعد شیرمادر، بازهم مشکلی پیش نمی آید.
• با شروع غذای کمکی ضمن ادامه شیردهی با همان دفعات قبل، لازم است شیرخوار، از آب جوشیده خنک شده نیز استفاده کند تا از پررنگ شدن ادرار و سفت شدن مدفوع جلوگیری شود.

• توصیه شده که برای کودکان زیر یکسال، آب لوله کشی شهری را از زمان به جوش آمدن به مدّت یک دقیقه باید جوشاند.

• همان قدر که کمبود وزن کودک سبب نگرانی می شود، چاقی هم نگران کننده و مشکل آفرین است.
• اوّلین غذای کمکی باید نرم و ساده باشد که معمولاً برنج استفاده می شود که آن را به صورت فرنی آرد برنج و ترجیحاً با شیرمادر و در صورت مقدور نبودن، با شیر پاستوریزه تهیّه می کنند.
• تخم مرغ را پس از شستن در یک قابلمه کوچک محتوای آب معمولی قرار دهید به طوری که آب روی تخم مرغ را بپوشاند سپس روی اجاق بگذارید. پس از به جوش آمدن ، باید آب 15 دقیقه دیگر بجوشد تا تخم مرغ کاملاً سفت شود و میکروب های بیماری زای آن از بین برود.
• هفته ای یک بار استفاده از جگر سالم گوسفند که کاملاً خرد و ریز و پخت شده باشد توصیه می شود (از جگر مرغ استفاده نکنید).
• بعد از غذا دادن یک یا دو خرما و یا رطب که پوست و هسته آن گرفته شده باشد، تنها یا همراه با ماست به عنوان دسر برای کودک بسیار مفید و لذّت بخش است.
• دفعات تغذیه 3 تا 4 وعده در روز است و اگر شیرخوار میل داشته باشد یک یا دو میان وعده هم به آن اضافه می شود. دفعات و مقدار غذا بستگی به میل شیرخوار و میزان شیر دریافتی او دارد.
• مصرف شیر گاو تا پایان 12 ماهگی به عنوان نوشیدنی توصیه نمی شود. ولی مقدار کمی از آن که در تهیّه فرنی، حریره بادام و سوپ مصرف می شود، اشکالی ندارد.
• وقتی کودک در حال غذا خوردن است او را به گریه یا خنده نیندازید.
• مواد شوینده خانگی صنعتی، باطری دیسکی (مورد استفاده در اسباب بازی ها و تلفن همراه،…) باید دور از دسترس کودکان باشد زیرا کودک کنجکاو است ممکن است هر چیز جدیدی را که می بیند به دهان برد و بخورد لذا والدین باید بسیار مواظب و آگاه باشند.

والدین گرامی

جهت دریافت اطلاعات کامل در زمینه تغذیه تکمیلی شیرخوارتان

کتاب  تغذیه شیرخواران از 6 تا 12 ماهگی (از انتشارات انجمن ترویج تغذیه با شیرمادر) را مطالعه بفرمایید.