برگرفته از کتاب اصول و روش های کاربردی در فرزندپروری (1)
از انتشارات انجمن ترویج تغذیه با شیرمادر
غذا خوردن با خانواده، مي‌تواند يك موقعيت لذّت بخش باشد. غذا خوردن با يك كودك خردسال ، كودكي كه در حال يادگيري نحوه‌ي غذا خوردن است، مي‌تواند سرگرم كننده و يا خسته كننده باشد. نكات مطرح شده در زير، پيشنهاداتي است براي اينكه فرزند خردسال شما را به غذا خوردن با قاشق، همراه ديگران سر سفره نشستن و خوردن غذاهاي متنوع، تشويق كند.
از چه زماني كودكان قادر هستند كه خودشان غذا بخورند
كامل شدن مهارت كودكان در غذا خوردن بستگي دارد كه چقدر فرصت اينكه خودشان غذا بخورند به آنها داده شده باشد . اغلب شيرخواران ، با دست غذا خوردن و نگه داشتن قاشق را تا 12 ماهگي ياد مي گيرند . استفاده از قاشق را بين 1 تا 2 سالگي مي‌آموزند و از چنگال ديرتر استفاده مي‌كنند.
خردسالان چه بايد بخورند؟
كودكان به تدريج مي‌آموزند آنچه را كه ديگر اعضاء خانواده مي‌خورند آن ها هم بخورند. به اين طريق همه گروه هاي غذايي كه براي سلامت انسان لازم است يعني پروتئين، كربو هيدارت‌ها، چربي، ويتامين ها ، مواد معدني و آب بايد در اختيار كودك قرار گيرد .
ممكن است اشتهاي كودك تغيير كند و والدين نگران تغذيه كافي كودكشان باشند . تغييرات اشتها در حين رشد كودك، طبيعي است. آنها شايد نسبت به يك غذا ايراد بگيرند و يا برعكس نسبت به خوردن غذايي كه مورد علاقه‌شان است اصرار كنند كه هميشه همين غذا به آنها داده شود. اين عادت غذايي شايع است و اگر تنوع غذايي رعايت شود مدت آن كوتاه تر خواهد شد .
چگونه مي‌توان براي غذا خوردن آماده شد؟
براي غذاخوردن زمان معيني را اختصاص دهيد .
- قبل از غذا دست ها و صورت كودك را بشوئيد . روال روزانه غذا خوردن را تنظيم كنيد. روال دلخواه روزانه، سه وعده غذايي همراه با دو ميان وعده صبح و عصر، در زمان معين است. قبل از غذا، از دادن تنقلات اجتناب كنيد. مدت غذا خوردن را نيز تعيين كنيد، چرا كه نبايد خيلي طولاني باشد . 20 تا 30 دقيقه براي غذا خوردن يك كودك خردسال كافي است.
- سعي كنيد كودك خردسال شما نيز غذا را همراه با خانواده صرف كند.
- خردسالان خيلي چيزها را در مورد نحوه‌ي غذا خوردن از نگاه كردن به ديگران مي‌آموزند.
- براي كثيف كاري حين خوردن، آماده باشيد.
- خيلي از والدين نمي‌‌توانند خونسردي خود را وقتي كه كودك خردسال ، غذا را از ظرف بيرون مي‌ريزد حفظ كنند. به خاطر داشته باشيد كه او به روش آزمون و خطا ياد مي‌گيردكه بدون كمك غذا بخورد.
هر چيزي را كه ممكن است لازم شود ، آماده داشته باشيد .
- قبل از اينكه كودك را روي صندلي مخصوص غذا خوردن يا سر سفره بنشانيد، همه چيز را آماده كنيد. اين كار باعث مي‌شود كودك گرسنه شما، منتظر نماند و اعتراض نكند. در صورت امكان از صندلي مخصوص و ظروف و ليوان نشكن و از قاشق‌هايي كه براي بچه‌هاي كوچك طراحي شده اند استفاده نمائيد .
به اندازه كافي غذا بكشيد .
بيشتر از آنچه كه از عهده خوردنش برمي‌آيد، نكشيد. اول با مقدار مناسب شروع كنيد اگر هنوز گرسنه بود و مقدار بيشتري درخواست كرد بيشتر برايش بكشيد . اجازه ندهيد كه قبل و يا حين غذا خوردن، خودش را با مايعاتي مانند شير، يا آب ميوه سير كند.
هر بار فقط يك نوع غذاي جديد را براي او امتحان كنيد.
براي تنوع بخشيدن به رژيم غذايي كودك ، فقط يك نوع غذاي جديد را درهر بار امتحان كنيد. از مقدار كم غذاي جديد، همراه با غذاي مورد قبول كه براي كودك آشنا باشد، شروع كنيد. اسم غذا را به او بگوييد و چشيدن او را تحسين كنيد. اگر غذا را دوست نداشت تا چند هفته بعد، به او ندهيد ولي مجدداً شروع كنيد. او را تشويق كنيد كه غذاي جديد را حتي اگر دوست ندارد مزه كند ( بچشد ) و سپس با پرسيدن مزه هايي كه او فهميده است رابطه مثبتي بين او و غذاي جديد ايجاد كنيد و اين كار را با تشويق انجام دهيد . به خاطر داشته باشيد كه اغلب مردم بعضي از غذاها را دوست ندارند، كودكان هم از اين قاعده مستثني نيستند . هدف اين است كه كودك غذاهاي متنوعي را مشابه آنچه كه ساير اعضاء خانواده مي‌خورند بخورد .
چگونه مي‌توان مستقل غذا خوردن را ترغيب كرد؟
از غذا خوردن با دست خودش شروع كنيد.
- اگر كودك شما قبلاً اين كار را انجام نداده، اول به او ياد دهيد كه با دست غذا بخورد. با اين كار به شما خواهد گفت كه چه موقع براي گرفتن قاشق آماده است.
- غذاهايي كه براي با دست گرفتن راحت است مثل تكه‌هاي نان، تكه‌هاي پنير، و يا ميوه را تهيه كنيد.
- در حين اينكه به اين غذاها گاز مي‌زند، شما هم همزمان به او غذا بدهيد.
كودك را تشويق به گرفتن قاشق كنيد .
- به دست او قاشق بدهيد. هر زمان كه توانست غذا را با آن به دهانش ببرد، او را تشويق كنيد.
- به آرامي او را براي پر كردن قاشق و پيدا كردن راه دهان هدايت كنيد. انتظار ريخت و پاش فراوان را داشته باشيد.
- وقتي كه شوق كودك براي استفاده از قاشق كم شد، خودتان به او غذا بدهيد.
- هرچه خودش بهتر از قاشق استفاده كند، كمكي كه به او مي‌دهيد، كم مي‌شود. با اين كار به او اجازه مي‌دهيد، روي غذا خوردنش كنترل پيدا كند هر چند كه بارهاي اول زياد كثيف كاري مي‌كند.
رفتارهاي دلخواه را تشويق كنيد .
زماني كه كودك از قاشق استفاده مي‌كند، سرجايش مي‌نشيند و يا غذاي جديد را امتحان مي‌كند، به او توجه كنيد، لبخند بزنيد و تشويقش كنيد و آن كاري را كه خوب انجام داده بيان كنيد، «مهتاب جان چه خوب غذا خوردي، امروز چقدر قشنگ اين تكه گوشت را جويدي .
اگر مشكل رفتاري ايجاد شد، چه بايد كرد ؟
در زمان‌هايي كه كودك غذا را تف مي‌كند يا از خوردن اجتناب مي‌كند، غذا و يا ظرف را پرت مي‌كند، به او نخنديد و توجه نشان ندهيد. اگر اين مشكلات پيدا شد كنار بايستيد ، غذا و ظرف‌ها را جمع كنيد، سرتان را برگردانيد و تا زماني كه مشكل رفتاري متوقف نشده، منتظر بمانيد. سپس به او نگاه كنيد و دوباره به او غذا بدهيد و اين بار او را به خاطر رفتار خوبش تحسين كنيد و اگر هنوز، مناسب رفتار نكرده، با زور به او غذا ندهيد.
بعد از پايان هر وعده، ظروف غذا را جمع كنيد.
نكات ايمني
• هميشه مراقب كودكتان باشيد و هنگام غذا خوردن او را تنها نگذاريد . اگر از صندلي مخصوص غذا خوردن استفاده مي‌كنيد مراقب افتادنش باشيد.
• هر زمان كه مي خواهد چيزي بخورد يا بياشامد، او را بنشانيد تا دچار خفگي نشود. غذا يا نوشيدني را وقتي كه نشسته است به او بدهيد .
• از دادن غذاهايي كه بچه‌ها در بلع آن ها مشكل دارند و احتمال خفگي مي‌رود مثل گيلاس، دانه ها و مغزها ( پسته ، بادام ، تخمه ) ، شيريني سفت يا آب‌نبات اجتناب كنيد.
نكات كليدي
• روال منظم براي غذا خوردن داشته باشيد .
• همه چيز را قبل از غذا خوردن آماده كنيد .
• مقدار مناسبي از غذا را در اختيار او قرار دهيد .
• هر بار فقط يك غذاي جديد را امتحان كنيد .
• از غذا خوردن او با دست خودش شروع كنيد و او را به استفاده از قاشق ترغيب نمائيد .
• غذا خوردن و رفتار مناسب او را تحسين كنيد .
مشكلات رفتاري كوچك را ناديده بگيريد و روش درست رابه او بياموزيد .